Krótka charakterystyka partii prawicowych

U początków historii ruchu prawicowego legło przekonanie, że jego członkowie to bojący się reform zwolennicy przestarzałych porządków (czyli tradycyjnych hierarchii społecznych, ustrojów monarchistycznych, a nawet gospodarki feudalnej). Tymczasem ugrupowania prawicowe skupiają się głównie na akcentowaniu tego, jak ważne są pewne podstawowe wartości, na których opiera się życie człowieka we wszystkich jego przejawach (indywidualnym, społecznym). To tradycyjne podejście każe prawicowcom podkreślać wagę religii w życiu państwa (poprzez odwołanie do średniowiecznego jeszcze przekonania, że władza pochodzi zawsze od Boga). Są obrońcami podstawowych prawd etycznych, przez co sprzeciwiają się takim praktykom, jak aborcja, eutanazja czy związki homoseksualne (wśród partii prawicowych często spotyka się ugrupowania o profilu chrześcijańsko-demokratycznym). Konserwatyści są także uwrażliwieni na kwestię odrębności narodowej, są zdania że należy pielęgnować tradycję i pamięć o historycznej przeszłości, kultywować dawne zwyczaje i nie pozwolić narodowi na utracenie unikalnej tożsamości. Z tych względów wśród współczesnych prawicowców dominują przeciwnicy globalizacji, czy europejskiego zjednoczenia. Skrajnymi postaciami ugrupowań prawicowych są ruchy rasistowskie, szowinistyczne, czy faszystowskie.

Historia i rodzaje ugrupowań lewicowych

Genezy powstania partii lewicowych należy dopatrywać się w poglądach francuskich filozofów i ekonomistów, obserwujących sytuację społeczno-gospodarczą, jaka objawiła się w XIX wieku. Czasy rewolucji przemysłowej uwypukliły bowiem problem nierówności społecznej – stało się całkowicie jasne, że na znaczeniu zyskuje zwłaszcza ta grupa ludzi, która posiada majątek, a monopol na bycie bogaczem nie przysługuje każdemu (dołączał się do tego wyzysk i zmuszanie do ciężkiej pracy prostych robotników). Pierwsi socjaliści, czyli obrońcy praw ludu, roili naiwne przekonania, że społeczeństwo wystarczy uświadomić w kwestiach biedy i niesprawiedliwości społecznej, by problem rozwiązał się sam – by bogaci dobrowolnie podzielili się swoim majątkiem z biednymi. Zasłużyli tym samym na miano przedstawicieli socjalizmu utopijnego. Te pełne dobrej wiary przekonania zostały następnie przejęte i przeobrażone przez socjalistów radykalnych, ewoluując w poglądy komunistyczne. Niezależnie od praktycznych realizacji doktryny socjalistycznej, jej celami pozostają likwidowanie wszelkich przejawów dyskryminacji i niesprawiedliwości oraz odrzucenie gospodarki wolnorynkowej (której podstawą jest chęć zysku). Obecnie do ruchów lewicowych zalicza się także idee pacyfistyczne, feministyczne, ekologiczne, a nawet anarchistyczne.

Co kryje się pod nazwami lewicy i prawicy?

Zróżnicowanie ugrupowań politycznych jest najlepiej widoczne w układzie poselskich miejsc w parlamentarnej izbie: deputowani są w niej rozmieszczeni w taki sposób, że zajmują odpowiednio przestrzeń po lewej, prawej lub też w centralnej części siedzeń (zorientowanych względem mównicy). Pod potocznymi nazwami, których używa się dla orientacyjnego określenia danej partii, kryją się konkretne polityczne orientacje, konstytuujące dane środowisko posłów. Przez miano lewicy należy rozumieć partie o rodowodzie socjalistycznym – sprzeciwiające się tradycyjnym porządkom społecznym, opowiadające się za zmianami, które dążą do zaprowadzenia sprawiedliwości społecznej. W XIX wieku tym mianem określano także ugrupowania o liberalnych poglądach. Pod nazwą prawicy ukrywają się natomiast wszelkie środowiska konserwatywne, odznaczające się przywiązaniem do uświęconych tradycją zwyczajów i porządków. Poglądy liberalne są przez prawicę tolerowane jedynie w dziedzinie gospodarki. Skrajnymi postaciami poglądów lewicowych i prawicowych są odpowiednio: komunizm i ruchy nacjonalistyczne (w tym faszyzm). Stanowisko neutralne w parlamencie zajmują partie określane mianem centrum – nie odznaczają się radykalnymi poglądami w żadnej dziedzinie, zachowują pozycję pośrednią i zoptymalizowaną wobec propozycji wysuwanych przez pozostałe stronnictwa.