Ziemia jako budulec

Chociaż do budowy domów mogą być stosowane różne rodzaje ziemi, to jednak najbardziej tradycyjna mieszanka do wyrobu cegły zawiera 75% piasku i minimum 10% gliny.
W wypadku ziemi ubijanej, należy wziąć więcej gliny niż piasku; dobrze jest też użyć mułu. Spoisty materiał ziemny nie wymaga dodatków wiążących, natomiast do piasku trzeba dodać cementu i naturalnych bituminów, zaś do gliny – wapna. Bardzo dobrym surowcem wyjściowym do produkcji cegły jest gleba laterytowa występująca zwłaszcza w strefie tropikalnej. Dobrze wiąże się z wapnem jako spoiwem i jest łatwa do formowania w bloki. Bardzo dobrze nadaje się też do ubijania.

Zalety

Ziemia jest jednym z nielicznych łatwych do pozyskania i tanich surowców, a niekiedy -jedynym dostępnym. Uformowana w cegły lub płyty, wysuszona na słońcu lub wypalona ma wspaniałe właściwości cieplne. Zbudowane prawidłowo z tego materiału domy są trwałe, odporne na ogień i gnicie, a także na niszczenie przez szkodniki. Utrzymują właściwą wilgotność, są dźwiękoszczelne i chronią od zanieczyszczeń obecnych w powietrzu; ponadto do ich wybudowania potrzeba tylko 2% energii zużywanej przy budowie podobnego domu z betonu.

Wady

Ziemia z natury rzeczy bardzo łatwo przepuszcza wodę, poza tym wyroby z niej są słabo odporne na uderzenia. Budulec nie sprawdza się w regionach o wilgotnym klimacie. Jeśli się chce go użyć w tych warunkach, miejsce pod budowę musi być dobrze osuszone (zdrenowane), a fundamenty – wodoszczelne; ściany trzeba zabezpieczyć przed deszczem szerokim, wystającym dachem. Jednak nawet dobrze zbudowane domy tego rodzaju mogą być z łatwością podmyte w czasie powodzi lub zmiecione przez gwałtowne huragany.

Budowanie z ziemi

Z ziemi mogą być wypalane trwałe cegły, ale może być ona także użyta bezpośrednio w miejscu budowy, w technologii mokrej lub suchej. Domy z ziemi cieszą się ponownym zainteresowaniem wśród proekologiczne nastawionych architektów i ludzi budujących własnymi silami w USA, Australii i Europie; w wielu krajach technika ta uważana jest za tanią alternatywę typowych sposobów budowania. Chińczycy budują z ubitej ziemi od 3000 lat. Technologia ta została wprowadzona do Europy, jak się sądzi, przez Hannibala i znana jest tu pod nazwą „pise”. Dwa najstarsze budynki w Stanach Zjednoczonych -w Santa Fe w Nowym Meksyku oraz w St. Augustine na Florydzie zbudowane są z ubitej ziemi.

Surowa ziemia

W tradycyjnej mokrej technologii odpowiednia ziemia jest wiązana pociętą słomą, mieszana z wodą, a następnie deptana, aż do uzyskania właściwej plastyczności. W czasach dzisiejszych, aby uzyskać większą trwałość tej mieszaniny, często dodaje się do niej wapna, cementu i naturalnych bituminów. Ściana z gliny lub gliny zmieszanej ze słomą jest zwykle budowana warstwami o wysokości 1 metra. Każda warstwa musi wyschnąć, zanim położy się na nią następną. Tradycyjnie takie domy w północnej Europie były kryte strzechą i stawiane na kamiennych fundamentach, zabezpieczających przed wilgocią.

Gliniane cegły można też formować i suszyć na słońcu. Domy z takich cegieł można napotkać wszędzie w Ameryce Południowej, a także we Wschodniej Anglii, gdzie znane są jako domy z „glinianych brył”. Cegły kładzione są warstwami wiązanymi mokrą zaprawą z gliny; po całkowitym wyschnięciu ściany mogą być obrzucone wapnem, by zabezpieczyć je przed deszczem. Innym wariantem jest zbudowanie ściany z plecionki obrzuconej gliną, w domach o szkielecie z drewna. W Kenii kobiety Masajów swoje chaty ulepione z drewnianych prętów pokrywają tynkiem z gliny i słomy, a następnie obkładają bydlęcym łajnem.

W suchej technologii „pise” ziemia jest ubijana w specjalnych tymczasowych drewnianych formach. Gdy ubita ziemia wypełni formę, zdejmuje się ją i przenosi na miejsce obok, po czym ponownie napełnia ziemią. W rezultacie powstają trwałe ściany. Jeżeli dobierze się właściwy skład surowca, nie są potrzebne żadne dodatkowe składniki wiążące; także powierzchnia ścian nie musi już być wykańczana. Z lekkiej mieszanki słomy i gliny można zrobić bloczki (cegły), można jej też użyć do wytwarzania ubijanych ścian i podłóg.

W średniowieczu chłopi mieli prawo wycinania torfu i darni jako materiału do budowy domu. Takie domy a darni powstawały w wielu regionach środkowej Europy i w Ameryce Północnej, gdzie pierwsi pionierzy budowali niskie domostwa z darni preriowej, układanej trawą w dół.

Domy z plecionki z prętów drewnianych obrzuconej gliną występowały powszechnie w średniowiecznej Europie. Mieszanina mokrej gliny i słomy była nakładana na plecionkę, a następnie pokrywana po wyschnięciu wapnem. Chatki z gliny na terenach tropikalnych budowane są tą samą metodą.