Metale

Wynalezienie metod otrzymywania różnych metali z rud i ich coraz to nowe zastosowanie było bardzo ważnym krokiem w rozwoju cywilizacji. Epoka brązu i następująca po niej epoka żelaza – to bardzo ważne okresy w dziejach ludzkości. Jednak dopiero rewolucja przemysłowa pozwoliła na pełne wykorzystanie różnego rodzaju metali i miała decydujący wpływ na rozwój techniki budowlanej – od odlewanego żelaza, przez jego stopy, po stal i zbrojony stalą beton.

Odlewy z żelaza po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1780 roku do wzmocnienia pojedynczych słupów; szybki postęp w budownictwie pozwolił zastąpić żelazem całe, dotychczas drewniane, elementy konstrukcyjne. Żelazo stało się więc podstawowym elementem szkieletu konstrukcyjnego przy budowie fabryk, domów towarowych, linii kolejowych i mostów. Crystal Pałace projektu J. Paxtona i wiszący most M. Brunela w Londynie, a także wieża Eiffla w Paryżu są przykładem mistrzowskiego zastosowania żelaza i stali. Podobną techniką były budowane pierwsze drapacze chmur w Nowym Jorku i Chicago. Połączenie stali i szkła było z kolei pierwszą oznaką modernizmu w architekturze.

Rodzaje metali i ich zastosowanie

Różnorodność zastosowań metali w budownictwie jest ogromna. Najczęściej stosuje się: stal do zbrojenia betonu, kształtowniki ze stali walcowanej, cynk, miedź, stal galwanizowaną i aluminium do pokrywania dachów, na rynny i obróbkę blacharską, stal ocynkowaną na kanały przewodowe i rozmaite listwy, folię aluminiową do izolacji; ze stali (także z miedzi) wykonuje się też rury wodociągowe, miedzi używa się również na przewody elektryczne.

Oprócz elementów konstrukcyjnych, z metali są wykonane urządzenia w łazienkach – wanny ze stali i żeliwa, armatura z mosiądzu. Poza tym metalowe są grzejniki (stal, żeliwo, aluminium, mosiądz), klamki, zawiasy i inne drobne elementy (gwoździe, śruby itp.), narzędzia, sprzęt gospodarstwa domowego, na przykład kuchenki, pralki, suszarki, meble, garnki (stalowe, emaliowane), naczynia, sztućce, noże i inne przedmioty codziennego użytku, aż do aluminiowej folii kuchennej. Rozmaite puszki również zrobione są z metali – aluminium, stali, a czasem ze stopu różnych metali, co powoduje, że takie opakowania nie mogą podlegać procesom recyklingu. Jeżeli wykonane są tylko z jednego rodzaju metalu – możliwe jest powtórne przetworzenie zużytego opakowania.

Wady i zalety materiałów metalowych

Wszystkie metale są bardzo cennymi surowcami, a rudy, z których się je otrzymuje są nieodnawialne. Chociaż ponad 75% z 80 minerałów, które są niezbędne do naszego funkcjonowania, występuje w ilości w pełni zaspokajającej nasze potrzeby, to jednak część (w tym rudy cynku, cyny, ołowiu i wolframu) występują w przyrodzie w niewielkich ilościach i konieczne jest lepsze odzyskiwanie tych metali. Chociaż ponad połowa żelaza i 1/3 glinu pochodzi z procesów recyklingu, wskazane byłoby jednak znacznie większe odzyskiwanie tych podstawowych metali. Przy otrzymywaniu na przykład glinu z surowców wtórnych zużywa się tylko 5% energii, która potrzebna jest do uzyskania tego metalu z rudy.

Czynniki zdrowotne. Z punktu widzenia ludzkiego zdrowia metale należą do grupy oddziałującej w sposób szkodliwy na ludzki organizm, szczególnie w wypadku nadmiernego stężenia. Do najbardziej niebezpiecznych należy arsen (półmetal) i ołów, ale lista ta jest dużo dłuższa. Wystarczy wymienić rtęć, cynk, nikiel, glin, srebro, kobalt, kadm, selen i chrom. Szczególnie niebezpieczna jest ich obecność w wodzie pitnej, co może być przyczyną poważnych chorób. W domu występują one jedynie w zupełnie niegroźnych, śladowych ilościach. Powinniśmy jednak zwrócić uwagę na pewne fakty. Należy na przykład pamiętać, że stalowe belki, grzejniki i rury z wodą mogą zakłócać naturalnie występujące pole elektromagnetyczne, a metalowe kanały systemów ogrzewania i wentylacji mogą zmieniać równowagę jonów w powietrzu. Meble metalowe, nie wydzielające żadnych chemicznych substancji ani żywic, mogą więc okazać się najlepszym rozwiązaniem dla osób szczególnie podatnych na alergie.

Życie w otoczeniu metali

• Puszki i inne zużyte opakowania metalowe wrzucaj do osobnego pojemnika na odpady.

• Nie wyrzucaj zbyt pochopnie metalowych przedmiotów, które można naprawić i dalej użytkować.

• Weź udział w akcji na rzecz oznaczania przez producentów przedmiotów metalowych, tak by po ich zużyciu można je było grupować, co umożliwi ponowne przetworzenie.

• Nie kupuj garnków i innych naczyń ocynkowanych bądź aluminiowych.

• Stosuj filtry do wody i poddawaj bieżącą wodę regularnym testom laboratoryjnym na zawartość ołowiu i innych szkodliwych metali.

• Ołowiane rury wodociągowe i złącza wymień na miedziane.

• Nie używaj wody deszczowej, jeśli do pokrycia dachów i na rynny był stosowany ołów.

• Nie przetrzymuj w domu starych farb – mogą zawierać ołów.

• Jeżeli jesteś wrażliwy na zaburzenia naturalnego pola magnetycznego, ustaw łóżko z dala od grzejników i rur wodociągowych. Stosuj materac wypełniony włóknami z tworzyw naturalnych.

• Jeżeli jesteś alergikiem, rozważ zakup mebli metalowych.