Obrabianie i używanie kamienia

Obrabianie i używanie kamienia

Małe odłamki skał i otoczaki zbierane są z powierzchni ziemi, duże bloki są pozyskiwane w kamieniołomach, cięte na regularne części lub płyty albo też łupane na nieregularne kawałki; wykorzystuje się też głazy narzutowe. Niektóre bloki są polerowane, by podkreślić ich słoje i strukturę, inne pozostawia się chropowate, obrobione jedynie młotkiem lub nadaje się im jakąś teksturę, np. groszkową lub ślimakowatą. Większość starych domów kamiennych zbudowanych jest z kamienia łupanego, kładzionego w sposób dowolny w postaci suchej ściany (bez zaprawy) lub też układanych na zaprawie. Do pokrywania ścian z łupanego kamienia lub cegły używa się tzw. kamieni ciosowych (czworobocznych, wyrównanych). Kamień ciosowy układany jest w równych warstwach i łączony cienkimi fugami z zaprawy murarskiej. W miarę wzrostu kosztów wydobycia kamienia z coraz głębiej osadzonych złóż w kamieniołomach, popularnym materiałem zastępczym stał się stiuk – masa wykonana z zaprawy gipsowej, wapiennej lub gipsowo-wapiennej z dodatkiem piasku lub pyłu marmurowego (lub bez tych dodatków). Stiuk nakładany na cegłę i odpowiednio malowany udawał prawdziwy, lokalnie występujący kamień; był też nacinany liniami imitującymi fugi z zaprawy murarskiej. Stiuki wymagały częstego malowania, zostały więc zastąpione przez sztuczne, (odtworzone) kamienie wytwarzane z pyłu kamiennego i cementu, czasami z dodatkiem sproszkowanych składników koloryzujących, często z betonowym rdzeniem.

Wiele ścian kamiennych budowanych jest z nieobrobionych kawałków kamienia różnej wielkości, kładzionych (z dużą ilością zaprawy) w nierównych warstwach. Obrobiony młotkiem lub z ozdobioną ślimacznicami powierzchnią, kamień jest przycięty w prostokątne bloczki, tak by utworzyć powierzchnię o ciężkiej, solidnie wyglądającej strukturze. Łuk z kamienia ciosowego zbudowany jest z klinowatych bloków, z których każdy jest ukształtowany tak, by pasował do ściany.

Wybór kamienia

Tylko nieliczni będą mieli szczęście zbudować z kamienia nowy dom, ale wielu ludzi mieszka jeszcze w starych kamiennych domach. Obecnie materiał ten jest używany głównie do renowacji i napraw; należy starać się korzystać z odzyskanego kamienia i naśladować oryginalny styl. Wewnątrz domu warto użyć lokalnego kamienia – jest tańszy w transporcie i symbolizuje dany region. Kamień jest na ogół trwałym materiałem, ale na północnej półkuli marmur i alabaster mogą być stosowane tylko we wnętrzach.

Twardy i zwięzły, ale niezbyt sprężysty, kamień jest idealny do budowy raczej ścian niż płaszczyzn poziomych nad szerokimi przęsłami i otworami, gdyż może tam pękać. Starożytni budowniczowie rozwiązywali ten problem stosując łuki i kopuły, by rozłożyć ciężar.

Stare ściany kamienne są często pokryte zniszczonym, pokruszonym tynkiem; zamiast go naprawiać czy wymieniać, lepiej go usunąć, by odkryć strukturę i kolory kamienia pod spodem (pod warunkiem, że kamienie są równo położone i w dobrym stanie). Będzie on mógł ponownie „oddychać” i ułatwi regulowanie wilgotności w pomieszczeniach. Ponieważ kamień jest łatwo ciąć i kształtować, ma on wiele praktycznych i dekoracyjnych zastosowań, takich jak gzymsy, balustrady i okna dzielone kamiennymi słupkami; używany jest na obramowania drzwi i okien, na nadproża i schody, do brukowania ulic, na płytki dachowe i okładziny ścienne. Wreszcie, kamień znajduje swój ostateczny wyraz w rzeźbie – „świadomy kamień, który stał się pięknem” (Ralph Waldo Emerson).

Kryteria zdrowotne i ekologiczne domów z kamienia

Tradycyjne domy z kamienia stwarzają wrażenie trwałości i bezpieczeństwa. Kamień jest materiałem zdrowym i nie zanieczyszczającym środowiska, jeżeli jest kładziony na zwykłej zaprawie cementowej i na izolowanych fundamentach. Jednak na niektórych obszarach występowania granitu i łupka problemem może być radon zawarty w tych skałach. Robotnicy w kamieniołomach i kamieniarze mogą nabawić się krzemicy od wdychanego pyłu kamiennego.

Z punktu widzenia ekologii kamieniołomy zniekształcają krajobraz, a koszty energii związane z wydobywaniem, obrabianiem i transportem kamienia są wysokie.

Problemy. Poza wysokimi kosztami, kamień jest dość dobrym przewodnikiem ciepła, wskutek czego w klimacie zimnym, a nawet umiarkowanym, domy z kamienia wymagałyby większej izolacji. Kamień nie zawsze dobrze znosi warunki klimatyczne inne niż te, w których występował pierwotnie. Woda i mróz mogą spowodować erozję kamienia, jeżeli nie jest chroniony dachem, zwieńczeniami muru i okapami. Wapień łatwo uszkadzają też kwaśne deszcze. Ponadto należy zbadać radioaktywność materiału skalnego, gdyż niektóre skały, na przykład granit, mogą zawierać rudy uranu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.