Oświetlenie energooszczędne

Około 25% energii produkowanej w USA wykorzystywane jest do oświetlenia, jednak połowa z tego marnowana jest na oświetlanie pustych pomieszczeń lub na wytwarzanie ciepła przez mało wydajne lampy. Na przykład, 90% energii pobieranej przez najczęściej używane zwykle żarówki z żarnikiem (żarzące się włókno wolframowe) tracone jest jako ciepło. Wydajność (skuteczność) lamp (żarówek, świetlówek) określa się stosunkiem emitowanego strumienia świetlnego (w lumenach, lm) do pobranej mocy (w watach, W) prądu elektrycznego. Na przykład 100 W zwykła żarówka emituje strumień światła 1200 lm, zatem jej wydajność wynosi 12 lm/W, zaś wydajność 20 W białej, podłużnej świetlówki wynosi 60 lm/W. Jest ona zatem pięciokrotnie bardziej wydajna (potrzebuje jedynie 20% energii elektrycznej zużywanej przez 100 W żarówkę).

Z punktu widzenia energooszczędności, używanie świetlówek jest więc znacznie korzystniejsze i może przynieść oszczędności rzędu 80% wydatków na oświetlenie.

Świetlówki kompaktowe są dostępne na rynku w rozmaitych rozmiarach i kształtach i mogą w pełni zastąpić zwykłe żarówki. Wprawdzie są od nich droższe, ale ich długa żywotność (są 13 razy trwalsze) i większa wydajność (zużywają 1/4 energii) powoduje, że używanie ich jest opłacalne. Ponadto, takie lampy wytwarzają znacznie mniej ciepła, dzięki czemu nie ma problemu z kurzem i zanieczyszczeniami, typowymi dla zwykłych żarówek.

Żarówki wolframowo-halogenowe – nowa generacja żarówek z żarnikiem wolframowym i domieszką halogenu (fluorowca) w gazach obojętnych wypełniających małą bańkę ze szkła kwarcowego. Dają jasne, białe światło, zbliżone jakością do światła dziennego. Żarówki o dużej mocy są używane do głównego oświetlenia, na przykład górnego (sufitowego), a bardziej energooszczędne o małej mocy znakomicie nadają się do delikatnego podświetlania. Żarówki te są dość drogie, ale ich trwałość sięga 2000 godzin, a oszczędności z tytułu ich używania mogą wynieść nawet do 60% wydatków na oświetlenie.

Wysokoprężne lampy sodowe – są to lampy wyładowcze wypełnione gazem z parą sodu; dają światło żółto-białe, dobrze oddające barwy, ich skuteczność świetlna dochodzi do 125 lm/W, a trwałość wynosi 10 000-24 000 godzin. Dobrze się nadają do zewnętrznego stałego oświetlania domu.

Zapewnienie energooszczędnego oświetlenia

Kierując się następującymi zasadami, można stworzyć zdrowsze środowisko w domu i zaoszczędzić energię zużywaną na oświetlenie:

• Zredukować, na tyle na ile to możliwe, uzależnienie od sztucznego oświetlenia i wyeliminować niepotrzebne źródła sztucznego światła.

• Używać oświetlenia tylko wtedy, gdy jest to naprawdę potrzebne (należy jednak pamiętać, że częste włączanie i wyłączanie lamp skraca żywotność żarówek).

• Zaprojektować właściwe oświetlenie dla każdego pokoju – lampy we właściwym miejscu, dające światło we właściwym kierunku.

• Zwiększyć efekt oświetlenia, używając lekko zabarwionego światła (uważać, by nie wywołać oślepiającego blasku)..

• Pamiętać, że właściwie umiejscowiona lampa o małej mocy jest bardziej skuteczna niż mocniejsza lampa usytuowana

w dalszej odległości.

• Używać energooszczędnych żarówek (świetlówek, żarówek halogenowych).

• Wyeliminować niepotrzebne zużywanie energii elektrycznej przez zastosowanie wyłączników czasowych, przyciemniaczy, czujników ruchu i drzwi oświetlonych szaf i szafek z automatycznymi wyłącznikami światła.

• Dokonywać regularnych przeglądów swojego oświetlenia. Czyścić regularnie lampy tak, by zanieczyszczenia nie pochłaniały światła.

Świetlówki

Ten rodzaj lamp jest stosowany jako oświetlenie wewnętrzne. Świetlówki lepiej niż zwykle żarówki odtwarzają widmo światła dziennego, emitując też niewielką ilość promieniowania UV. Producenci świetlówek utrzymują, że stosowanie tego rodzaju oświetlenia w miejscach, do których dociera niewiele promieniowania słonecznego, wpływa na poprawę samopoczucia i zwiększa sprawność organizmu.

W związku z przedostawaniem się przez atmosferę zwiększonej ilości promieniowania UV, istnieje tendencja do ograniczania źródeł emisji ultrafioletu; powinniśmy się więc dobrze zastanowić, zanim wymienimy wszystkie żarówki na świetlówki. Ponadto wiele osób korzystających z oświetlenia świetlówkami narzeka na ból głowy, podrażnienie spojówek, nadaktywność i rozdrażnienie. Może to być związane z tym, że widmo promieniowania emitowanego przez tego typu lampy jest nieciągłe, w odróżnieniu od widma żarówek z żarnikiem i naturalnego światła słonecznego. Świetlówki, czyli lampy fluorescencyjne są lampami wyładowczymi, w których światło jest emitowane przez warstwę luminoforu (od którego zależy barwa światła), wzbudzanego promieniowaniem ultrafioletowym wyładowania elektrycznego w układzie zasilania lampy. Dawne świetlówki odznaczały się znacznym tętnieniem światła i często występującym przydźwiękiem sieciowym – co mogło też oddziaływać na samopoczucie.

W nowego typu świetlówkach stosuje się układy zasilające zmniejszające tętnienie tak, że jest ono nieodczuwalne; również przydźwięk jest niesłyszalny. Dolegliwości (na przykład podrażnienie spojówek) mogą być związane z zawartością promieniowania ultrafioletowego w świetle świetlówek.

W niektórych biurach powinno się zmniejszyć użycie świetlówek, gdyż podwyższona ilość promieniowania UV w połączeniu z zanieczyszczeniami węglowodorowymi może spowodować wytworzenie się w powietrzu smogu fotochemicznego.

Żarówki z żarnikiem

Należy pamiętać, że używane najczęściej zwykłe żarówki silnie się nagrzewają, wskutek czego może dochodzić do wydzielania się szkodliwych związków z umieszczonych w pobliżu wyrobów plastikowych, bądź polakierowanych. Ciepło produkowane przez żarówki powoduje również przemieszczanie się kurzu, co może być przyczyną podrażnienia skóry u osób cierpiących na skłonności alergiczne.